Za 10 lat 85% Polaków ma mieć podstawowe kompetencje cyfrowe. Taki jest plan Ministerstwa Cyfryzacji zapisany w Strategii Cyfryzacji Polski. Głównym celem, któremu ma służyć wprowadzenie wszechobecnych usług i rozwiązań cyfrowych jest – zdaniem twórców opracowania – zdecydowana poprawa jakości życia obywateli.
„Nasza wizja na 2035 r. koncentruje się na człowieku i tym, jak najskuteczniej poprawić jakość życia obywateli. Za dziesięć lat wizyta w urzędzie będzie czymś wyjątkowym – wszystkie kluczowe usługi będą dostępne przez telefon, z każdego miejsca w kraju. Państwowe systemy same wykryją, że jakieś działanie powinno być podjęte i zaproponują rozwiązanie. Obywatel czy przedsiębiorca nigdy nie będzie musiał dwa razy podawać tych samych danych – urzędy same się nimi wymienią dzięki pełnej interoperacyjności systemów i rejestrów. Dzięki planowanej poprawie koordynacji między różnymi częściami administracji unikniemy dublowania rozwiązań i niespójności, a tym samym marnowania publicznych pieniędzy.” – czytamy we wstępie do strategii.
Cyfryzacja Polski - gdzie jesteśmy?
Indeks DESI (ang. Digital Economy and Society Index) z lat 2017-2022 wskazuje, że każdego roku Polska zajmowała 24. miejsce wśród 27 państw członkowskich UE.
Mamy wiele do nadrobienia we wszystkich badanych obszarach: kompetencje cyfrowe, telekomunikacja, transformacja cyfrowa przedsiębiorstw i cyfrowe usługi publiczne. Należy stwierdzić jednak, że postęp w dziedzinie cyfryzacji staje się coraz bardziej widoczny. W ciągu ostatnich 5 lat Polska poprawiła swój wynik: z 24,9 pkt. w 2017 r. do 40,6 pkt. w 2022 r.. Jesteśmy więc w czołówce krajów UE, które nadrabiają dystans do najlepszych, ale to wciąż za mało.
Bezpieczeństwo kluczem udanej transformacji cyfrowej
Twórcy strategii zaznaczają, że kluczowymi aspektami dla udanego jej wdrożenia będzie bezpieczeństwo, rozumiane także przez międzynarodowe, geopolityczne i geostrategiczne uwarunkowania, oraz bezpieczeństwo w kontekście zdrowia psychicznego obywateli. Należy położyć szczególny nacisk na świadome korzystanie z technologicznych rozwiązań. „Rozwój sfery cyfrowej musi być zrównoważony – z perspektywy psychologicznej, pracowniczej i klimatycznej” – czytamy w strategii.
Dokument zakłada szeroką partycypację rozwiązań sztucznej inteligencji, praktycznie w każdej dziedzinie.
Cyfrowe Państwo w roku 2035 zawiera w sobie opowieść o obywatelu, który nie wychodząc z domu, posiadając jedynie komórkę, tablet, lub komputer, jest w stanie załatwić wszystkie sprawy urzędowe, a sztuczna inteligencja pomoże mu wybrać jak najlepsze rozwiązania, w jak najkrótszym czasie i z każdego miejsca w Unii Europejskiej. Sztuczna Inteligencja będzie także pomocna podczas tworzenia prawa, które z jej pomocą ma być bardziej przyjazne i przejrzyste. W centrum procesu cyfryzacji znajdą się kobiety. Ich udział w zawodach specjalistów ICT ma wynieść 35%. Jak wskazują badania - kilkunastoprocentowy odsetek obecnie - jest jedną z kluczowych barier na drodze do szybkiej cyfryzacji kraju.
Cyfrowa Polska w 2035 roku powinna - zdaniem autorów - wyglądać tak:
• wszystkie kluczowe usługi dostępne są przez aplikację mobilną
• państwowe systemy i rejestry są w pełni interoperacyjne
• 20 mln Polek i Polaków aktywowało portfel tożsamości cyfrowej
• płatności elektroniczne są dostępne w całej administracji
• 50% firm i 80% urzędów wykorzystuje technologie sztucznej inteligencji
• wszystkie istotne incydenty cyberbezpieczeństwa są zgłaszane terminowo
• w każdym zakątku kraju jest zasięg szybkiego Internetu
• 85% Polek i Polaków posiada przynajmniej podstawowe kompetencje cyfrowe
• moc obliczeniowa dostępna dla naukowców jest przynajmniej dziesięciokrotnie większa niż dziś
• wszystkie placówki ochrony zdrowia wymieniają się dokumentacją medyczną w formie elektronicznej
Na tej drodze jest wiele przeszkód
Osiągnięcie celów nie wydarzy się bez ogromnego wysiłku i zaangażowania wszystkich interesariuszy i obszarów funkcjonowania państwa, tym bardziej, że zdiagnozowano wiele „słabości”, które sklasyfikowano i uszczegółowiono następująco:
Cyfrowe Państwo:
- dług technologiczny (utrzymujące się stare systemy w administracji)
- braki kompetencyjne i obawy w administracji, zwłaszcza po stronie samorządów
- niski poziom zaufania do państwa
- niekonkurencyjne wynagrodzenia dla specjalistów ICT w administracji publicznej
- brak pełnej interoperacyjności systemów i rejestrów wykorzystywanych w administracji publicznej
Kompetencje przyszłości:
- niski poziom umiejętności cyfrowych obywateli we wszystkich kategoriach wiekowych, nawet wśród tzw. cyfrowych tubylców - osób młodych w wieku 16-19 lat
- stosunkowo mały zasób specjalistów ICT i udział kobiet w zawodach ICT
- niewystarczająca jakość edukacji cyfrowej
- odsetek absolwentów kierunków STEM poniżej średniej unijnej
- niska w porównaniu z innymi krajami UE aktywność edukacyjna osób dorosłych w Polsce
- zbyt mały nacisk na rozwój miękkich kompetencji przyszłości
Infrastruktura
- ograniczona innowacyjność telekomów
- opóźnione postępowania na częstotliwości dla sieci 5G
Cyberbezpieczeństwo
- niskie wykorzystanie chmury obliczeniowej
- niski poziom umiejętności cyfrowych, braki kompetencyjne w administracji publicznej
- niska świadomość dotycząca zagrożeń w społeczeństwie i administracji
- rozproszenie instytucji odpowiedzialnych za cyberbezpieczeństwo
- bliskość pełnoskalowej wojny w Ukrainie, narażenie na cyberataki ze strony Federacji Rosyjskiej
- braki kadrowe w IT wśród MŚP
Gospodarka cyfrowa
- relatywnie niski poziom robotyzacji
- brak strategii przemysłowej
- niski poziom kompetencji cyfrowych
- niska motywacja pracodawców do wdrażania innowacyjnych / cyfrowych rozwiązań
- niski odsetek specjalistów ICT zatrudnionych w gospodarce
- niska dostępność krajowego kapitału
- niska innowacyjność gospodarki
- Wszystkie wymienione kwestie i obszary są bardzo ważne, ale wszystko też zaczyna się od edukacji, najlepiej w początkowej fazie – podkreśla Konrad Mleczko, trener kompetencji cyfrowych Stowarzyszenia „Miasta w Internecie”. – Plan jest ambitny i wymaga wiele pracy i poświęcenia. Nasze stowarzyszenie od lat działa właśnie w tym obszarze. Za chwilę rozpoczniemy, bardzo ważny z perspektywy Strategii Cyfryzacji Polski, projekt „Małopolska ścieżka rozwoju nauczycieli wychowania przedszkolnego”, w którym przeszkolimy nauczycieli z najnowszych metod nauczania, z wykorzystaniem najnowszych technologii, po to, by mogli uczyć nowocześnie i przekazywać wiedzę o technologiach już przedszkolakom. Podobnie ma się rzecz z osobami starszymi. Chcąc korzystać z cyfrowej administracji muszą poruszać się w cyfrowym świecie. Będziemy nad tym pracować w Klubach Rozwoju Cyfrowego.
Mamy też jasną stronę mocy
Są także obszary i usługi, które mimo, niskiego miejsca Polski w Indeksie DESI, napawają optymizmem, jak choćby:
- szeroki wachlarz cyfrowych usług publicznych
- bardzo dobrze funkcjonujące rozwiązania: mObywatel, e-PIT, e-recepta, e-zwolnienie
- duża liczba kierunków studiów związanych z cyberbezpieczeństwem
- członkostwo w NATO (współpraca sojusznicza i kolektywna obrona) oraz członkostwo w UE (mechanizmy współpracy i regulacje)
- wysoki eksport ICT (szczególnie usług)
- relatywnie wysokie nakłady polskich dużych firm na RD
W ciągu najbliższych 5 lat wydamy 100 miliardów
Koszty tej transformacji będą ogromne. Ministerstwo Cyfryzacji szacuje, że do 2030 roku wydamy na nie 100 mln zł. Źródłami finansowania będą, między innymi: budżet państwa i poszczególnych samorządów, KPO, Fundusz Szerokopasmowy, Fundusz Cyberbezpieczeństwa, CEPIK, fundusze europejskie przeznaczone na politykę spójności oraz wspólną politykę rolną, a także inne programy europejskie i środki zagraniczne.
Z kolei na cyfrowe państwo od roku 2035 będziemy przeznaczać 5% PKB. Tak wynika z zapisów w Strategii Cyfryzacji Polski 2035.
Strategia zastąpi Program Zintegrowanej Informatyzacji Państwa i będzie stanowić podstawę strategiczną dla wydatkowania europejskich funduszy przeznaczonych na cyfryzację.
Dokument trafił właśnie do konsultacji społecznych. Wszelkie uwagi zgłaszać można do 11 grudnia br. poprzez adres mailowy: konsultacje.strategia@cyfra.gov.pl.
Ciekawostki:
Zagłębiając się w Strategię Cyfryzacji Polski dowiemy się, że w 2035 roku będzie także:
• 100 jednostek chorobowych analizowanych z wykorzystaniem AI
• 100% jednostek administracji publicznej udostępniających e -płatności
• 80% urzędów wykorzystuje AI
• przynajmniej 1,5 mln specjalistów ICT
• 100% podmiotów realizujących zadania publiczne pracuje na dokumentach cyfrowych
• cała administracja potrzebna obywatelowi będzie znajdować się w aplikacji mObywatel
źródło: Strategia Cyfryzacji Polski 2035