Warunki jakie musi spełniać sposób instalacji oraz działanie stacji bazowych regulowane są przez obowiązujące w Polsce przepisy. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 grudnia 2019 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku, wydane jest na podstawie ustawy Prawo ochrony środowiska. Ustala ono między innymi limity pola elektromagnetycznego dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową i miejsc dostępnych dla ludności. Oddziaływanie stacji bazowej nie może powodować w żadnych warunkach przekroczenia ustalonych w rozporządzeniu wartości granicznych. Niestosowanie się do obowiązujących ograniczeń zagrożone jest karami przewidzianymi w ustawie Prawo ochrony środowiska.

Należy wiedzieć, że wspomniane wyżej limity i normy obowiązujące w Polsce są opracowane w oparciu o uregulowania międzynarodowe: Zalecenie Rady Unii Europejskiej z dnia 12 lipca 1999 r. nr 1999/519/EC oraz wytyczne ICNIRP czyli Międzynarodowej Komisji ds. Ochrony przed Promieniowaniem Niejonizującym, ostatnio aktualizowane w 2020 r. Można więc powiedzieć, że instalowane w Polsce stacje bazowe spełniają normy wspólne dla państw Unii Europejskiej oraz większości krajów świata.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wypowiedziała się także w sprawie wpływu pola elektromagnetycznego emitowanego przez stacje bazowe na zdrowie człowieka. W oparciu o międzynarodowe badania potwierdzono, że przebywanie, czy zamieszkiwanie w pobliżu anteny stacji bazowej nie jest zagrożeniem dla człowieka niezależnie od jego stanu zdrowia i wieku. W broszurze WHO nr 304, wydanej w maju 2006 roku pt.: „Pola elektromagnetyczne a zdrowie publiczne: stacje bazowe i technologie bezprzewodowe” znajdziemy informację, że poziomy ekspozycji na fale elektromagnetyczne emitowane przez anteny stacji bazowych oraz inne urządzenia bezprzewodowe są na tyle niskie, że nie mają jakiegokolwiek wpływu na ludzkie zdrowie. Szacunki ekspertów wskazują, że realny poziom wchłanianego przez człowieka promieniowania pochodzącego od stacji bazowych jest pięciokrotnie niższy niż promieniowania emitowanego przez urządzenia nadawcze stacji radiowych i telewizyjnych, które funkcjonują w naszym otoczeniu od ponad 80 lat bez jakiegokolwiek negatywnego wpływu.

Oczywiście, dla pełnego obrazu, nie jest wykluczony negatywny wpływ na zdrowie człowieka bardzo silnego pola elektromagnetycznego. Ale dlatego właśnie na bazie badań naukowych opracowano i wprowadzono normy definiujące odpowiednio niskie, bezpieczne poziomy emisji dopuszczalne dla urządzeń radiowych, między innymi stacji bazowych telefonii komórkowej, telefonów, modemów, routerów itp. W związku z tym można być pewnym, że natężenie pola elektromagnetycznego emitowanego przez stacje bazowe i współpracujące z nimi urządzenia jest na tyle niskie, że pozostaje bez negatywnego wpływu na zdrowie człowieka.

Ta sytuacja – podobnie jak w przypadku stacji umieszczonej na sąsiednim budynku – nie ma negatywnego wpływu na Pani zdrowie. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 grudnia 2019 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku obowiązuje na terenach przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową oraz dostępnych dla ludności. Budynek z zainstalowaną na dachu stacją bazową nie jest spod tych przepisów wyłączony – ustalone, bezpieczne limity odnoszące się do pola elektromagnetycznego muszą być dotrzymane.

Poza tym istnieją dodatkowe okoliczności zmniejszające oddziaływanie stacji bazowej na ludzi mieszkających pod nią. Po pierwsze, sygnał z anteny jest tłumiony przez konstrukcję dachu oraz stropy budynku. Po drugie, poprzez zastosowanie anten kierunkowych wiązka emitowana przez stację jest praktycznie pozioma – jedynie niewielka część wypromieniowanej energii kierowana jest w dół, w stronę dachu i kondygnacji poniżej. To dodatkowo powoduje, że mieszkanie, czy przebywanie w budynku ze stacją bazową umieszczoną na dachu nie niesie ze sobą żadnych zagrożeń dla zdrowia człowieka.

W polskim ustawodawstwie dopuszczalny wpływ na środowisko wszelkich instalacji będących źródłem różnorakich emisji jest regulowany poprzez ustawę Prawo ochrony środowiska oraz wynikające z niej rozporządzenia. I tak, w odniesieniu do stacji bazowych wspomniana ustawa nakłada obowiązek ich zgłoszenia do lokalnego organu ochrony środowiska. W ramach zgłoszenia konieczne jest przekazanie protokołu z wykonanych pomiarów poziomów pól elektromagnetycznych w otoczeniu stacji. Pomiary te muszą być wykonane zgodnie z określonymi w przez ustawę procedurami, a ich wyniki trafiają dodatkowo do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, wojewódzkiego inspektora sanitarnego i wreszcie do dostępnej publicznie i nieodpłatnie bazy danych SI2PEM (www.si2pem.gov.pl).

Aby stacja mogła zostać dopuszczona do eksploatacji musi spełniać normy wynikające z rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 grudnia 2019 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Obowiązek respektowania wspomnianych norm dotyczy wszelkich miejsc dostępnych dla ludności oraz całego okresu działania stacji bazowej.

Normy, o których mowa we wspomnianym rozporządzeniu są tożsame z obowiązującymi w większości krajów świata i wywodzą się z wytycznych Międzynarodowej Komisji ds. Ochrony przed Promieniowaniem Niejonizującym (ang. International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection, ICNIRP) sformalizowanych w Zaleceniu Rady Europejskiej z dnia 12 lipca 1999 roku nr 1999/519/EC. Dokument ten, nazywany w skrócie Zaleceniem 519 jest podstawowym aktem prawnym Unii Europejskiej regulującym obszar związany z ochroną ludności przed nadmierną ekspozycją na działanie pola elektromagnetycznego. Większość krajów europejskich, w tym Polska przenosi do swojego wewnętrznego ustawodawstwa zapisy tego dokumentu.

Warto wspomnieć, że zawarte w Zaleceniu Rady Europejskiej normy oraz wytyczne są efektem prac badawczych, które zostały zainicjowane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), na początku lat 90-tych XX wieku w reakcji na burzliwy rozwój systemów telefonii komórkowej. Ta działająca jako agenda ONZ organizacja podjęła próbę określenia rzeczywistego wpływu fal elekromagnetycznych o częstotliwościach radiowych na zdrowie i życie ludzkie. Efektem badań zrealizowanych przez niezależnych ekspertów na zlecenie WHO są opublikowane w 1998 roku wytyczne określające limity ekspozycji na działanie pola elektromagnetycznego o częstotliwości do 300 GHz, gwarantujące ochronę ludzi przed potencjalnymi, dającymi się przewidzieć niekorzystnymi następstwami zdrowotnymi. Wytyczne te firmowane były przez wspomnianą wyżej Międzynarodową Komisję ds. Ochrony przed Promieniowaniem Niejonizującym (ICNIRP).

Na gruncie polskiego prawa aktualne dopuszczalne poziomy pola elektromagnetycznego występującego w miejscach dostępnych dla ludności znajdują się Tabeli nr 2 Załącznika do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 grudnia 2019, obowiązującego od 1 stycznia 2020 roku. Są one tożsame z wartościami granicznymi określonymi w Zaleceniu 1999/519/EC.

Podkreślenia wymaga jeszcze jedna ważna informacja – zalecane przez europejskie regulacje limity bezpiecznego poziomu promieniowania elektromagnetycznego są cyklicznie weryfikowane przez kompetentne w tym zakresie instytucje, na przykład przez Międzynarodową Komisję ds. Ochrony przed Promieniowaniem Niejonizującym (ICNIRP), czy działający w ramach struktur Komisji Europejskiej Komitet Naukowy ds. Pojawiających się i Nowo Rozpoznanych Zagrożeń dla Zdrowia (SCENIHR). Żadna z tych instytucji nie postulowała w ostatnim czasie zaostrzenia obowiązujących limitów, w tym również ostatnia rekomendacja opublikowana przez ICNIRP w marcu 2020 utrzymała bieżące poziomy dopuszczalne. Stosowane szeroko europejskie wytyczne zbieżne są też ze standardami amerykańskimi (IEEE). W kilku krajach lokalne przepisy wprowadzają surowsze normy niż te wynikające z rekomendacji unijnych. Przykładem mogą być regulacje obowiązujące w Bułgarii, Szwajcarii, czy we Włoszech. Mimo prowadzonych badań nie udało się potwierdzić naukowo tezy iż bardziej rygorystyczne limity w jakikolwiek sposób wpływają zauważalnie korzystnie na sytuację zdrowotną. Oznacza to, że powszechnie stosowane normy są w tym względzie bezpieczne i wystarczające.

Przepisy regulujące dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych występujących w środowisku, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia obowiązują w każdym miejscu dostępnym dla ludności. Ustawodawca definiuje te miejsca jako „wszelkie miejsca, z wyjątkiem miejsc, do których dostęp ludności jest zabroniony lub niemożliwy bez użycia sprzętu technicznego, ustalane według istniejącego stanu zagospodarowania i zabudowy nieruchomości”. Oznacza to, że takimi miejscami są również wymienione w pytaniu obiekty, co za tym idzie również w nich oraz ich otoczeniu wszelkie normy promieniowania elektromagnetycznego muszą być bez żadnego wyjątku spełnione. Należy podkreślić, że obowiązujące limity ustalone są na takim poziomie, który gwarantuje brak negatywnego wpływu na zdrowie człowieka niezależnie od jego wieku, czy stanu zdrowia. Normy te nie zawierają wyjątków – obowiązują dla wszystkich miejsc gdzie człowiek może przebywać, więc również dla przedszkoli, szkół, placów zabaw czy szpitali.

Ma Pan rację - istnieją normy regulujące dopuszczalne limity pola elektromagnetycznego w otoczeniu. Wynikają one z rozporządzenia Ministra Zdrowia i obowiązują nie tylko we wszystkich miejscach dostępnych dla ludności, ale również – co podkreślamy – nie ma mowy o żadnych limitach czasowych. Inaczej mówiąc - muszą być bezwzględnie dotrzymane w każdych miejscu obszaru obowiązywania określonego w rozporządzeniu, ale również przez cały czas. Czyli dotrzymanie obowiązujących norm wymagane jest nie tylko w momencie uruchomienia stacji bazowej, ale też w całym okresie jej użytkowania, niezależnie od ewentualnej zmiany parametrów jej pracy. Dodatkowo artykuł 122a ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo ochrony środowiska nakazuje przeprowadzenie ponownych pomiarów parametrów pola elektromagnetycznego w przypadku każdej zmiany warunków pracy stacji, jeśli zmiany te mogą mieć wpływ na poziom emisji stacji. Przesłanką do ponownego wykonania pomiarów będzie na przykład zmiana (np. rozbudowa czy modernizacja) wyposażenia stacji.

Prócz pomiarów dokonywanych w przypadkach opisanych wyżej (uruchomienie, modernizacja, zmiana warunków pracy stacji), parametry pól elektromagnetycznych w środowisku kontrolowane są dodatkowo przez powołane do tego instytucje państwowe.

Dwie najważniejsze z nich to:

- Główny Inspektor Ochrony Środowiska, który wykonuje okresowo pomiary poziomu pól elektromagnetycznych na terenie całego kraju, zgodnie z zatwierdzonym planem. Więcej informacji na ten temat znajduje się na stronie GIOŚ, pod adresem https://www.gios.gov.pl/pl/stan-srodowiska/monitoring-pol-elektromagnetycznych. Na wskazanej stronie publikowane są również wyniki przeprowadzanych pomiarów oraz ocena poziomu pól elektromagnetycznych na podstawie wyników pomiarów.

- Inspekcja Ochrony Środowiska dokonująca doraźnych kontroli, na wniosek organu samorządu terytorialnego. Wniosek taki może powstać na przykład z inicjatywy mieszkańców. Kontrola może zostać przeprowadzona w odniesieniu do każdej instalacji radiokomunikacyjnej, radionawigacyjnej lub radiolokacyjnej o mocy promieniowania 15 W i wyższej, pracującej na częstotliwości pomiędzy 30 kHz a 300 GHz.

Kontrole i pomiary prowadzone przez wymienione instytucje odbywają się bez informowania o tym fakcie operatora eksploatującego daną instalację, tak aby wyeliminować możliwość wpływania przez niego na przebieg i rezultat badań.

Pod adresem si2pem.gov.pl dostępna jest nieodpłatnie publiczna baza danych SI2PEM. Trafiają do niej między innymi dane z protokołów pomiarów wykonywanych przy uruchomieniu stacji. Użytkownik może znaleźć w serwisie informacje o położeniu stacji bazowych, częstotliwościach na jakich pracują, rezultatach pomiarów pól elektromagnetycznych w ich sąsiedztwie. Dostępna jest również mapa przedstawiająca wykonaną na podstawie pomiarów symulację rozkładu pola elektromagnetycznego na terenie całej Polski.

Jeżeli w jakimś obszarze ciągle obserwujemy słaby zasięg telefonii komórkowej, możemy spróbować to zmienić zgłaszając reklamację do naszego operatora. Być może będzie mógł poprawić sytuację zmieniając paramerty najbliższej stacji bazowej. Jeżeli ta interwencja okaże się nieskuteczna, istnieje inna droga. Możemy złożyć petycję do Urzędu Komunikacji Elektronicznej.Zrobić to można przesyłając pocztą na adres: UKE ul. Giełdowa 7/9, 01-211 Warszawa, złożyć osobiście w Kancelarii Głównej UKE: adres jak powyżej lub przesłać w formie pisma elektronicznego, za pośrednictwem elektronicznej platformy usług administracji publicznej: ePUAP, czy wreszcie przesłać na numer fax: 22 53 49 162.